5/11/1999

Reactie van John (Hans) van Zelst

Kort na publicatie op het internet van de ANC-kritische en pro-Afrikaanse brief van professor P.C. Paardekooper (klik hier om het betreffende document in te zien) ontving De Roepstem een kritische reactie op de toonzetting en inhoud van Paardekoopers brief en de nabeschouwing die M.R. Bas van De Roepstem daarover heeft geschreven. De reactie kwam van de heer Hans van Zelst, die een in Nederland geboren Zuid-Afrikaan in KwaZulu-Natal is. "Het Afrikaans verdient datgene wat die taal nu toekomt", schrijft hij. Hij komt tot deze mening aangezien het Afrikaans volgens hem onevenredig nadrukkelijk aanwezig was en gepromoot werd, vóór de machtswisseling in Zuid-Afrika. De voorkeursbehandeling die het Engels geniet beantwoordt aan de pragmatische houding die in dezen aangenomen moet worden, al is er alle reden tot een minder positief gevoel jegens het Afrikaans, aldus de heer Van Zelst.

Afgewisseld door de oorspronkelijke, bekritiseerde tekst van het artikel "PC Paardekooper: "ANC is anti-Nederlands" vindt U hier de kritiek van Hans van Zelst eropvolgend.

M.R. Bas:

"Voorwoord van de redactie: Het kan niemand zijn ontgaan dat het niet goed gaat met het Afrikaans in Zuid-Afrika. De ANC-SAKP-alliantie, waaruit de huidige regering in Zuid-Afrika bestaat, is namelijk actief het gebruik van deze taal aan het afschaffen waar zij — naar het oordeel van deze Engelssprekende regering — nog te veel invloed heeft. In het nummer van mei 1999 van 'Zuid-Afrika', het maandblad van de Nederlands-Zuid-Afrikaanse Vereniging (NZAV) te Amsterdam, heeft de bekende en spraakmakende taalkundige P.C. Paardekooper uit Leiden in een ingezonden deze reeds lang durende ontwikkeling gesignaleerd, geanalyseerd en beoordeeld. Eindconclusie: het ANC heeft een hekel aan het Afrikaans en het Nederlands. Deze interessante brief wil De Roepstem u niet onthouden en met toestemming van de heer Paardekooper aan De Roepstem is zijn belangwekkende bijdrage aan de taaldiscussie dan ook hieronder weergegeven."

Van Zelst: "Het ANC weet nauwelijks wat Nederlands is. Ze heeft geen hekel aan de Afrikaanse taal, maar aan de houding van de meeste Afrikaners in de Zuid Afrikaanse samenleving. En ik kan het het ANC niet kwalijk nemen! Het zou beter geweest zijn als de heer Paardekooper eerst eens zijn aandacht had gegeven aan de PRE 1994 situatie. Over hoe het Afrikaans zijn positie bereikte, hoe het een genuanceerd en gebalanceerd taal beleid verstoorde, door het op te dringen aan een overgrote meerderheid van anderssprekenden. Ik heb nimmer contact gehad met de NZAV, maar kan wel zeggen dat de houding van vele Nederlandse groeperingen in Johannesburg, Pretoria, en Kaapstad vaak nog verkrampter is dan die van vele Afrikaners. Derhalve kan naar mijn mening niet erg veel waarde worden gehecht aan hun stellingname. En zo lang ik niet precies weet wie Paardekooper is, heeft zijn mening weinig nut ! Wat weet hij van de lokale situatie hier? Is hij zelf niet misschien een Afrikaner ?"

Paardekooper:

"Dat het ANC in de periode vóór de machtsovername het Engels als huistaal gebruikte, lag helemaal voor de hand: het Afrikaans was immers "de taal van de Apartheid", de taal van het Afrikaner Nationalisme. Maar dat betekent niet dat het ANC als regeringspartij datzelfde Engels het monopolie moet geven, en het Afrikaans moet onderdrukken zoals nu op grote schaal gebeurt."

Van Zelst: "Dit gebeurt dan ook niet: Met 11 officiele talen in Zuid- Afrika heeft de huidige ANC regering reeds ver voor 1994 bepaald dat er een nieuw talen beleid moest komen. Het was deel van het overeengekomen talen besluit (Codesa 1993-94) Een nieuw beleid dat niet gebaseerd was op Afrikaans alleen, met een beetje Engels, maar op een gemeenschappelijke taal die de meeste mensen konden gebruiken (en dat is Engels) PLUS volledige ontwikkeling van alle lokale talen, waarvan Afrikaans er dus een is van de elf . Er is geen sprake van onderdrukking van Afrikaans. De ANC regering heeft zelfs besloten om gewestelijke universiteiten in hun eigen taal te laten opereren. In Zululand dus in het Zulu, in de Westkaap dus in het Afrikaans, etc."

Paardekooper:

"Mandela z'n regering verengelst stelselmatig bijna het gehele Hoger Onderwijs en de Ministeries. De tv-uitzendingen hebben enkel nog een minimum aan Afrikaanse uitzendingen, en de Suid-Afrikaanse Lugdiens heeft het Afrikaans totaal geschrapt."

Van Zelst: "Om scholen en scholing optimaal te laten functioneren, met de vloed van nieuwe scholieren uit gebieden waar vroeger het onderwijs op een veel lager niveau stond (en vaak nog staat) moest men wel leerlingen "mixen". In de meeste gevallen had dat als gevolg dat de spreektaal Engels moest worden."

Paardekooper:

"In het Parlement spreekt Mandela — bij mijn weten — konsekwent Engels, net als z'n partijgenoten, en toch kun je met Afrikaans 6 miljoen Zuidafrikanen bereiken, en met Engels maar 3.5 miljoen."

Van Zelst: "Mandela ( en zelfs Mbeki ) praten perfect Afrikaans, en gebruiken deze taal regelmatig in het parlement. Niet voor lange gesprekken maar voor opmerkingen en reacties. Behalve dat: van die 6 miljoen Afrikaners spreekt/begrijpt de meerderheid (zelfs onder de Cape-Coloureds) Engels."

Paardekooper:

"Een goed fungerende demokratie eist dat zo veel mogelijk burgers kunnen volgen wat er in het Parlement gebeurt. Het ANC blokkeert op die manier voor 6 miljoen burgers de mogelijkheid om de gang van zaken in dat Parlement te volgen. Het stelt dus emoties boven een goed funktioneren van de demokratie."

Van Zelst: "Sorry, maar dat is incorrect: De officiële spreektaal in het parlement is Engels, zodat iedereen het kan begrijpen. Er zijn 42 - 6 - 3,5 = 32,5 Miljoen mensen hier die NOCH Afrikaans NOCH (goed) Engels spreken (alhoewel de meesten wel in het Engels gebrekkig kunnen communiceren). Vrijwel alle Afrikaners verstaan ook Engels, maar de meeste Engelssprekenden verstaan vrijwel geen woord Afrikaans (en dat geldt voor zowat iedere Engelssprekende, en vrijwel overal ter wereld, en in iedere taal."

Paardekooper:

"Het gaat hier inderdaad om zwaar emotionele zaken, die vanuit het rampzalige verleden heel goed te verklaren zijn, maar verstandelijk absoluut niet te rechtvaardigen. De nuchterheid konstateert dat de meerderheid van de Afrikaans-sprekenden zelf slachtoffer was van die Apartheid: de bruinmense namelijk die nu onder het ANC opnieuw slachtoffer zijn, maar dan van taaldiskriminatie. Bovendien is collectieve schuld ook met betrekking tot de blanke Afrikaanssprekenden een onzinnig begrip: je kunt nooit een massa verantwoordelijk stellen voor de misdaden van een kleine groep mensen. Daar komt bij dat Mandela herhaaldelijk plechtig verklaard heeft dat verzoening tussen de voormalige vijanden een centraal punt in z'n bewind was, maar z'n oorlog tegen het Afrikaans strijdt daarmee."

Van Zelst: "Er leven ongeveer 42 miljoen mensen in Zuid Afrika, en die spreken 11 talen. Afrikaans was ver verheven boven de echte waarde dat het als taal had. Het moet nu dus een stap terug nemen, en zijn plaats innemen tussen de andere lokale talen. En de werkelijke internationale taal — Engels — wordt 's lands voertaal. Mandela heeft inderdaad regelmatig verklaard om verzoening te brengen tussen de Afrikaners en de rest van de bevolking. Mensen als Generaal Viljoen hebben de laatste 5 jaar er alles aangedaan om die verzoening te voorkomen, uit angst om hun Afrikaanse groepsidentiteit te verliezen."

Paardekooper:

"Een emotioneel "tegenargument" tot besluit: geen land ter wereld heeft naar verhouding zó gesteund als Nederland."

Van Zelst: "Ook dat is niet correct: de Scandinavische landen hebben veel meer en veel beter het ANC ondersteund. De Nederlandse hulp was meer gebaseerd op veel woorden en weinig actie.

Paardekooper:

"Mandela en het ANC weten heel goed dat het Afrikaans niks anders is als Afro-Nederlands. Al heeft dat vooral onder Afro-invloed een aantal morfologische vereenvoudigingen ondergaan, het is oer-Nederlands gebleven. De Engelse naam South-African Dutch is volkomen terecht: het is inderdaad zelfs Afro-Hóllands, namelijk Beschaafd (Amsterdams) Hollands: de officiële VOC-taal, de taal ook van Jan van Riebeeck, de wijze, vreedzame, evenwichtige, gematigde en rechtvaardige grondlegger van de moderne Zuid-Afrikaanse samenleving, voor alle Zuid-Afrikaners — van welke kleur ook — een Vader des Vaderlands om trots op te zijn."

Van Zelst: "Bedoel je die zelfde Jan van Riebeeck die door de VOC voor de keuze werd geplaatst om *OF* terug te gaan naar Nederland om daar voor de rechtbank te verschijnen vanwege tien iets te lange vingers die niet uit de kassa-la konden wegblijven tijdens zijn verblijf in Indonesië, *OF* om in de zuidkaap een provisiepunt op te zetten voor de VOC vloot? Jan van Riebeeck nam de juiste beslissing, nam de baan in de Zuidkaap, en deed dat heel erg goed. Hij werd derhalve later in ere hersteld als beloning voor zijn werk hier, en werd daarna benoemd tot gouverneur in Malakka. Feit blijft dat Jan een "schavuit" was! En de titel "Vader des Vaderlands" is uitsluitend voor Willem van Oranje, en is ZEKER NIET van toepassing op Jan van Riebeeck."

Paardekooper:

"Door tijdens z'n erepromotie geen woord Afro-Nederlands te spreken, heeft Mandela laten zien dat hij en het ANC vastbesloten zijn om hun oorlog tegen Afro- en Euro-Nederlands voort te zetten. Het is jammer dat onze Rektor daarin berust heeft. Dat heeft Mandela gestijfd in de opvatting dat veel Nederlanders ermee akkoord gaan dat het ANC als slachtoffer van rasdiskriminatie zich nu op zijn beurt schuldig kan maken aan taaldiskriminatie."

Van Zelst: "Een "loos" argument, aangezien er helemaal geen sprake is van taal diskriminatie. Heel duidelijk NIET! Was Mandela gevraagd om deels in het Afrikaans te spreken?"

Bas:

"Het kan duidelijkheid scheppen enige in bovenstaand betoog geponeerde stellingen en genoemde feiten nader te bespreken: Ten eerste spreekt de heer Paardekooper van het geleidelijk afschaffen van het Afrikaans door de ANC-regering. Dit is een gegeven waarmee de Afrikaanstaligen zich elke dag geconfronteerd zien."

Van Zelst: "Ik heb reeds verklaard dat Afrikaans een onredelijk grote invloed had op het leven in Zuid Afrika. (6 van 42 Miljoen) De nieuwe aanpak vermindert het onnodig gebruik van Afrikaans en bevordert het gebruik van het Engels. Erg verstandig!"

Bas:

"Op televisie is het Afrikaans slechts nog een schaduw van wat de taal oorspronkelijk was op dat medium. Populaire programma's die vroeger echt tweetalig waren (en dan spreek ik van twee jaar geleden) zoals Fifty-fifty/Vyftig-vyftig zijn voor 90 % Engels geworden,(...)"

Van Zelst: "Ik keek gisteren nog naar 50-50, en een groot deel was in het Afrikaans. Maar in grote lijn worden Afrikaanse programma's inderdaad terug gebracht tot het niveau van de andere lokale talen. Op dit moment is de invloed van Afrikaans minsten drie keer zo groot als die van enige andere lokale taal op radio/tv.

Bas:

"(...) de meeste programma's in Afrikaans zijn geschrapt en in de plaats daarvan zijn er veel meer Engelse programma's bijgekomen, en in alle openbare instellingen wordt Afrikaans gemeden."

Van Zelst: "Ja, maar OOK een heleboel programma's in de andere lokale talen. Allemaal om iedereen de nieuwe gemeenschappelijke taal te leren: Engels, dus!

Bas:

"Het 'Poskantoor' mijdt Afrikaans tegenwoordig, officiële brieven van de gemeenten aan de burgers worden alleen in het Engels geschreven (zelfs in Afrikaanse 'bolwerken' als Bloemfontein) en het is zo dat als bedrijven modern willen lijken, ze overgaan op Engels als reclametaal en omgangstaal (daarom; petje af voor bedrijven als Sanlam en de OK-Bazaar die in het Afrikaans blijven adverteren)."

Van Zelst: "Op het postkantoor zijn alle folders nog steeds tweetalig. Iedere gemeentelijke, provinciale, en nationale regeringsbrief is in het Engels, maar vermeldt dat een exemplaar in enige van de lokale talen OOK verkrijgbaar is (en waar). OK Bazars = Checkers adverteert in vele talen, aangepast aan de regio van de shops. Ik was vorige week in Butterworth waar de meeste reclame in het Xhosa is." )

Bas:

"Ook de verslagen van de vergaderingen in het Parlement — de 'Hansard' — zijn alleen nog in het Engels omdat 'het anders te veel geld gaat kosten voor drukwerk', zo klinkt het.

Van Zelst: "En dat is correct! Alle papieren, verslagen, en documenten X 11?: bedenk je eens in hoe het Nederlandse parlement te keer zou gaan als de Friezen alles in hun taal zouden willen hebben! Mmmmmhhh: misschien een referendum over houden?:-)

Bas:

"Met de reden dat Zuid-Afrika zich zo meer internationaal profileert wordt de eigen bevolking Engels opgedrongen. Met het doorvoeren van een verdere uitbreiding van het Engels en een verdringing van het Afrikaans gaat men er echter aan voorbij dat zowel blank, bruin als zwart in Zuid-Afrika Afrikaans beter begrijpt dan Engels."

Van Zelst: "Dit is BESLIST niet waar: Engels is de gemeenschappelijke taal. En met uitsluiting van de Afrikaanssprekenden wil IEDEREEN van het Afrikaans af als gemeenschappelijke taal. Dat is het gevolg van de harde realiteit anno 1999."

Bas:

"Het is duidelijk dat er iets anders dan praktische overwegingen gemoeid zijn bij het beleid van terugdringing van het Afrikaans."

Van Zelst: "Afrikaans moet gewoon de plaats innemen die het verdient!

Bas:

"Veel Engelstaligen in Zuid-Afrika kunnen zich goed vinden in de actieve afkalving van Afrikaans. 'Afrikaans is ouderwets', hoort men vaak. Wederom een emotionele drogreden; Afrikaans is — op het Faeröers na — de modernste taal van de Germaanse taalgroep en zij is véél jonger dan het Engels, maar de associaties die het Afrikaans oproept bij de mensen is enkel te wijten aan het feit dat Afrikaans de voertaal van de oude, blanke machthebbers was. Niettemin spraken vele tegenstanders en/of slachtoffers van de Apartheid (Breyten Breytenbach, Pieter-Dirk Uys, André P. Brink, de Bruinmense, de Griekwa's en vele zwarte burgers) ook Afrikaans."

Van Zelst: "Dat mag dan wel zo zijn, maar het heeft niets te maken dat een keuze moest worden gemaakt voor een gemeenschappelijke taal. Zuid Afrika is een mixed eerste- en derde-wereldland, en iedere Rand moet tien keer omgedraaid voordat hij wordt uitgegeven. Om geld te verspillen aan een gemeenschappelijke taal voor allen — die door vrijwel niemand anders ter wereld wordt gesproken, en door niemand hier lokaal gewenst is — zou dan ook absolute waanzin zijn geweest! De enige en logiische keuze was Engels als gemeenschappelijke taal. Dat kan niet alleen lokaal maar ook internationaal worden gebruikt. Afrikaans niet."

Bas:

"De laatste tijd noemt het ANC de mensen die zich sterk maken voor de eigen taal 'racisten' en waarschuwt deze partij die mensen voor hun toekomst: "Je kunt beter met ons zijn dan met oude racisten", daarbij de NNP (Nuwe Nasionale Party) en de andere meer pro-Afrikaanse partijen diskwalificerend als racistisch, op grond van de overheersende (d.i. echter louter demografisch en sociologisch bepaald) huidkleur binnen die partijen."

Van Zelst: "Het probleem is dat taal en houding worden gemixt, aan beide kanten. Veel Afrikaanssprekenden zijn inderdaad uiterst donker over hun toekomst, en hebben geen goed woord over voor de ANC- regering. Alles wat het ANC doet is verkeerd in hun ogen, en ze hebben het altijd over hoe goed het was voor 1994. Je kan de regering niet kwalijk nemen dat ze daardoor geïrriteerd raakt."

Bas:

"ANC's Nelson Mandela gebruikt deze terminologie en deze smet op Zuid-Afrika's geschiedenis voor het terugdringen van een taal. Dat zijn totaal andere geluiden dan toen Mandela nogal eens in vloeiend Afrikaans de Nederduitsch Gereformeerde Kerk toesprak en op bezoek kwam bij Betsie Verwoerd (de echtgenote van 'mr Apartheid' H.F. Verwoerd) in het Afrikaner dorpje Orania dat een groeicentrum moet vormen voor een toekomstige Afrikaner volkstaat. Nee, Mandela maakt zulke gebaren niet meer omdat deze anders hypocriet zouden overkomen wanneer hij tegelijkertijd deze taal probeert te verdringen. Mandela verhardt de actie tegen het Afrikaans en de invloed die haar sprekers op de samenleving heeft en het lijkt erop dat in Nederland niemand zich daar echt een mening over heeft gevormd of men beseft onvoldoende wat dat alles inhoudt voor Afrikaanstaligen; althans, wie zou vermoeden dat Mandela het zo gemunt zou hebben op een taal? Negatieve trekken bij deze regering te ontdekken is moeilijk denkbaar: het gaat immers goed in Zuid-Afrika, WANT gerechtigheid geschiedt in deze republiek. In de Nederlandse media zal niemand het ANC oneerlijke stellingen en een antipathie jegens het Afrikaans (willen) verwijten omdat het langverbeide doel — een ANC dat Zuid-Afrika regeert — immers bereikt is. Het is echter heel normaal dat men kritisch blijft kijken naar welke regering of wat voor partij partij dan ook, hoe politiek correct deze partij ook moge zijn en hoe gerechtvaardigd haar macht ook zij. Nederland en Vlaanderen hebben iets met Afrikaans, dat staat vast. Waarom zouden wij dan niet meer dan gemiddelde belangstelling hebben voor het voortbestaan van die taal?"

Van Zelst: "Tot aan 94 verplichtte een klein deel van de bevolking (6 miljoen) de andere 36 miljoen om Afrikaans te spreken: er waren af en toe Engelstalige formulieren beschikbaar. Dat was alles. Na 94 verschoof de aandacht van het Afrikaans naar het Engels, voor de volgende redenen:
1 - Het Afrikaans was inderdaad de taal van de onderdrukking, van de apartheid.
2 - Buiten Zuid Afrika spreekt men uitsluitend in Nederland en een deel van België een taal die nabij komt aan Afrikaans.
3 - De algemeen geaccepteerde wereldtaal is Engels. Handel is in het Engels, import/export vereist Engels, toeristen spreken Engels. Met andere woorden: de toekomst is Engels. Daarnaast: behalve lokale talen spreekt de rest van Afrika onder de Sahara vrijwel allemaal Engels.
4 - De gelimiteerde middelen van een derde-wereldland laten niet toe om onderwijs in alle talen te verschaffen voorbij het lagere school niveau. Middelbaar en hoger onderwijs heeft het probleem van een toevloed van miljoenen zwarte Africans en er moest dus gestroomlijnt worden: Engels dus, alhoewel er universiteiten beschikbaar blijven voor lokale talen. Maar vergeet niet dat een PHD dat volledig in het Afrikaans is verworven weinig waarde heeft als je in Engeland of Amerika wil gaan wonen.
The technische taal (fabrieken, electronica) was reeds lang Engels.
6 - Na de minachting van jaren apartheidsbewind voor de lokale talen, besloot de nieuwe regering die talen allemaal op het zelfde niveau te plaatsen: allemaal gelijk. Inclusief het Afrikaans. Vergeet niet dat slechts 6 van de 42 miljoen mensen hier Afrikaans sprak of begreep.
7 - Om niet in Babel-situaties te geraken werd er gekozen voor een gemeenschappelijke taal, en dat werd voor de bovenstaande redenen het Engels: een goede en in de toekomst uiterst waardevolle beslissing."

Bas:

"De heer Paardekooper gebruikt de — bij dezen gelanceerde — term Afro-Hollands. Daar heeft hij gelijk in. Echter, de Amsterdamse invloed is aanmerkelijk minder groot dan beweerd. Toegegeven, Jan van Riebeeck kwam uit Amsterdam, maar de Kaapse kolonisten kwamen veelal uit Zuid-Holland. Vele jaren van bestudering van het Afrikaans met Nederlandse dialecten daarbij als vergelijkingsmateriaal, heeft uitgewezen dat het Afrikaans in feite een voortzetting is van Zuid-Hollandse dialecten. Men heeft zelfs summier kunnen bepalen dat de oorsprong van het Afrikaans — of eigenlijk de nauwste verwanten — de dialecten van het gebied tussen Rotterdam, Bergambacht, Delft, Zoetermeer, de kust en het Westland zijn. Ook heeft het Zeeuws een grote invloed gehad. Het is dan ook belangrijk het Afrikaans niet als een vereenvoudiging van "het Nederlands" te beschouwen, maar als een opmerkelijk product van Zuid-Hollandse dialecten. 'Het Nederlands" bestond toen nog niet; het ABN was nog niet als zulks (nl. 'beschaafd' en 'algemeen') erkend en gepropageerd, maar het bestond wel in de vorm van een handelstaal tussen Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. De meeste Kapenaars spraken van huis uit niet deze handelstaal, maar aan de Kaap koos hun geleidelijk aan veranderende dialect in veel gevallen wel voor de alternatieven die deze handels- en ambtenarentaal bood. Sommige woorden in het Afrikaans zijn opmerkelijk ABN, terwijl zij in bijna alle Hollandse dialecten zouden afwijken van de ABN-vorm. Mogelijk speelde spraakverwarring in de Kaapkolonie hierbij een rol. Zeer veel typisch Kaaps-Hollandse woorden in het Afrikaans zijn niet aan de Kaap ontstaan maar werden — en worden nog — al in Zuid-Holland gebezigd. Het Afrikaans is dus geen variant van het Nederlands (ik doel op het ABN) maar van het Hollands, voor zover we het Hollands als groep binnen het groot-Nederlandse taalgebied mogen beschouwen. Een ander belangrijk element dat tot het Afrikaans heeft bijgedragen zijn de slaventalen en de talen van de inheemse stammen, de Khoi en de San. Deze invloeden zijn meestal erg duidelijk. Omdat deze talen niet of nauwelijks zijn beschreven of bestudeerd moeten etymologen kijken naar nog in zwang zijnde resttalen als het Nama (voor de Khoi- en Saninvloeden) en overeenkomsten met andere talen die beïnvloed of zelfs gevormd zijn door slaventalen (zoals het Bahasa Indonesia en verscheidene creooltalen). Zo hebben het Maleis en het Portugees als de talen van de slaven het Afrikaans danig gevormd."

Van Zelst: "Allemaal prachtig. Jammer dat de Nederlanders de Amerikaanse oostkust opgaven aan de Engelsen, anders hadden ze daar ook nog Nederlands gesproken. Maar het heeft niets te maken met het feit dat Afrikaans spreken ook grote nadelen heeft (handel en toerisme: het is geen wereldtaal: Engels is!)"

Bas:

"Al met al, een fascinerende taal voor Nederlanders en Afrikaanssprekenden, die moeite waard is uit te bouwen, te bestuderen en lief te hebben. De heer P.C. Paardekooper heeft zich met zijn staat van dienst een goed pleitbezorger voor het Afrikaans getoond en daarnaast neemt binnen zijn vakgroep Neerlandistiek de belangstelling en de betrokkenheid van Nederlanders bij de situatie waarin het Afrikaans zich bevindt, toe.

Van Zelst: "NIEMAND heeft hier besloten dat het Afrikaans moet verdwijnen. Het moet zich alleen aanpassen aan een nieuwe situatie , aan nieuwe omstandigheden, aan de harde realiteit van het leven, die zegt dat als je Zuid Afrika vooruit wil helpen het zich moet aanpassen aan de rest van de wereld... en die spreekt Engels)"

Bas:

"Ten slotte, de heer Paardekooper betreurt het dat de rector van de Leidse Universiteit, de heer Wagenaar, erin berust heeft dat Mandela bij het ontvangen van zijn ere-doctoraat van de (Rijks-) Universiteit van Leiden geen Afrikaans heeft gesproken. Allicht had het Engels de overhand. Dit is iets wat de Koningin van Nederland, Beatrix, ook had kunnen vragen aan Mandela en zij had ook Nederlands kunnen spreken in Zuid-Afrika toen zij dat land enkele jaren geleden bezocht."

Van Zelst: "Precies: maar zij was wijzer dan de heer Paardekooper, denk ik."

Bas:

"De Vlamingen — Zuid-Nederlanders — zouden dat waarschijnlijk anders hebben aangepakt. Zij zijn immers betere en enthousiastere pleitbezorgers voor hun taal. Dat is een feit waarmee men in de Nederlanden vaak wordt geconfronteerd. Mandela spreekt goed Afrikaans maar zijn gebaar tegenover die taal door haar de laatste jaren te mijden zegt veel. Een inspanning van de kant van Nederland en Vlaanderen wordt altijd gewaardeerd. Een inspanning om op te komen voor je taal, die gedeeld wordt met mensen in de Nederlanden, Suriname, Namibië en Zuid-Afrika. Nederland is de laatste jaren met veel geld aan Afrikaanse taal- en cultuurorganisaties over de brug gekomen. Nu moeten we ook als mens tot mens laten zien aan elkaar dat we opkomen voor de eigen taal en geschiedenis. De Nederlandse en de Vlaamse regering hebben de laatste paar jaar veel gedaan voor het Afrikaans in Zuid-Afrika, dus er is weldegelijk belangstelling voor de taal."

Van Zelst: "Wat heet "veel geld"? Een pragmatisch mens had jaren geleden reeds kunnen voorspellen dat de grote invloed van Afrikaans zou afnemen na de overname door de ANC-regering. NIEMAND wil hier van het Afrikaans "af". Maar de meerderheid vindt dat het een minderhedentaal is, met dezelfde rechten als Zulu, Xhosa, Venda, Sotho, Tswana, en vele anderen. Zo werkt de democratie nou eenmaal. En wie er meer waarde aan Afrikaans wil geven begrijpt niet wat "democratie" echt betekent, en hoe het werkt."

Hans van Zelst, Pinetown, KwaZulu-Natal Suid-Afrika.