Michiel Erasmus, Lelystad

Terug naar het menu, of lees hieronder verder.

Deel twee: Nabeschouwing Brief Erasmus

Hoe emotioneel en verontrust deze brief zij; het is verstandig hierover verder te denken.

Voor de taal pleiten voor de taal pleite is
Velen stellen het als een voldongen feit dat verengelsing een verschijnsel is dat hand in hand gaat met het kleiner worden van de wereld. Nu zijn de Nederlanders na het afstand doen van Nederlandsch Indië niet meer zo overdreven trots op hun taal en cultuur, ook omdat overheersing door niet-Nederlanders (de Duitsers) steeds langer geleden was en er niet zo veel meer was om voor te vechten. Maar nu het kan natuurlijk geen kwaad bepaalde gevolgen van het kleiner worden van de wereld te beperken. Het is immers de vraag of zulke gevolgen wenselijk zijn en dat zij door iets slaps als onverschilligheid van Nederlandse zijde plaats zouden mogen hebben. Echter, meestal stelt de Nederlander zichzelf niet zo'n vraag. In plaats daarvan vertonen steeds meer Nederlanders een - vergeleken bij de Fransen, Vlamingen, Duitsers en Italianen - van zichzelf vervreemde houding ten opzichte van de eigen taal. Een van de berichten in het gastenboek van De Roepstem geeft al duidelijk de houding weer van een (in overigens perfect Engels schrijvende) Nederlander die de technologische ontwikkelingen en de daarmee gepaardgaande informatierevolutie, maar ook indirect de eenwording van Europa, als een grote zegen ziet en DUS zou daarbij het voortbestaan van het Nederlands vanzelfsprekend erbij inschieten, daarbij eventuele teloorgang van het Nederlands als voldongen feit stellend.
Het lijkt logisch; mondiale veranderingen en eenwording van landen waardoor cultureel en taalkundig onderscheid afneemt. Maar dat hoeft helemaal niet! Het ligt hoegenaamd niet aan de taal zelve of aan een haalbaarheid een taal te behouden of het niet accepteren van 'de vooruitgang'. Het ligt aan de mensen zelf. Het gaan in Nederland om de bereidheid van 15.000.000 mensen om tezamen met miljoenen Vlamingen voor hun taal en cultuur (die gaan hand in hand) op te komen. Een vlugschrift werd enkele jaren geleden reeds in het licht gegeven onder de hoofding: "Voor de taal pleiten voor de taal pleite is". Schrijver dezes gelooft graag dat de inhoud van zo'n taalgrap te alarmerend is, maar de eerder op deze bladzijde aangehaalde beslissing van de Nederlandse grote bedrijven en dan de traag daaruit voortgeborrelde discussie van waarvan een soort gelaten sfeer en een tekort aan betrokkenheid bij de Nederlandse Taalzaak omhoog komt walmen doet zelfs de grootste cultuurrelativist achter de oren krabben!

Voorts is het verstandig ter afsluiting van dit belangwekkende onderwerp kort in te gaan op twee zinnen in het stimulerende betoog van de heer Erasmus. Hij noemt de Zuid-Afrikaanse regering democratisch, maar plaatst het woord democratisch tussen aanhalingstekens. Waarschijnlijk omdat hij de huidige Zuid-Afrikaanse staat niet democratisch vindt. Afgezien van het feit dat Zuid-Afrika een staat is waarbinnen meerdere volkeren leven waarvan het ene volk het andere in aantal individuen ruimschoots overschrijdt en er inderdaad moeilijk sprake kan zijn van een echte democratie waarbij een volk dus via een volkseigen regering over zichzelf beslist, moet gezegd worden dat het huidige staatsbestel waarin Zuid-Afrika zich bevindt het meest democratisch is voor wat mogelijk is in zulk een complex land. Hierbij wil ik echter ook graag opmerken dat representatieve democratie de beste regeringsvorm is.

Het herinstellen van thuislanden voor bevolkingsgroepen zoals de Afrikaners en de Zoeloes kan het democratisch gehalte van de systemen waardoor deze twee volkeren in kwestie zich laten regeren, verhogen. Een terugkeer naar een thuislandenpolitiek op grond van het Zwitserse kantonstelsel zou wel eens heroverwogen mogen worden om de multi-etnische, verslechterende situatie recht te trekken. Als je alle negatieve gevolgen die de democratie in Zuid-Afrika heeft gehad voor volkeren en talen, kun je je met recht afvragen of dat systeem zo veel beter was dan de beperkte democratie tijdens de blanke overheersing. Natuurlijk was Apartheid op dat moment voor het behoud van de Afrikaanse taal en cultuur een gunstig systeem, maar we mogen er niet van uitgaan dat dat doel de middelen heiligde. Hierover meer in het essay De Wederopstanding van een vertrapte taal en cultuur. De thuislandenpolitiek alsmede andere facetten van de apartheidspolitiek kende zeer negatieve kanten waar men bijvoorbeeld Xhosa's aantrof die hardhandig werden verdreven van gebieden waar daarvoor woonden om de thuislandenpolitiek uit te voeren. Men kan verschillen van mening over de oprechtheid der argumenten waarmee de architecten van de Apartheid dit systeem invoerden, maar eerlijkheid gebiedt toch eenieder te zeggen dat het voor velen werkelijk de beste oplossing leek voor zulk een complex land, doch weer anderen zagen het als een welkome manier om dictatoriale neigingen en het gevoel van blanke superioriteit op negroïde volkeren te botvieren en deze te onderdrukken of de macht niet te hoeven delen met de meerderheid van Zuid-Afrika. Het probleem met Apartheid was dat de machtspositie van de blanken voor velen van hen een vrijbrief was om zwarten eronder te houden. E.e.a. heeft er zelfs later toe geleid dat de frustraties die zijn ontstaan tijdens de Apartheid contraproductief gingen werken voor het Afrikaans. Hoe ironisch is het in dit Nederlands-Afrikaanse verband van De Roepstem dan ook niet dat degene die de Gescheiden Ontwikkeling tot wettelijke politiek verhief een Nederlander was; dr H.F. Verwoerd uit Amsterdam. Ik verwijs hierbij gaarne naar het artikel van De Roepstem dat u kunt inzien als u hier klikt.
De Roepstem houdt zich dan ook afzijdig van de twee uitspraken van de heer Erasmus aangaande 'democratie' in Zuid-Afrika en het ogenschijnlijk cultureel heil van de Apartheid. Daar is het politiek gehalte van Die Roepstem niet hoog genoeg voor en dat dient zo te blijven bij elk cultureel forum.