Regelmatige bezoekers van deze webstek hebben de afgelopen decennia kunnen volgen hoe de Zuid-Afrikaanse overheid de Afrikaanse taal en de Afrikanercultuur successievelijk vanuit het openbare leven naar de privésfeer heeft verdrongen. De laatste jaren richten besluitnemers hun pijlen echter ook direct op de sprekers van die taal. Met name de Afrikaners krijgen om hun blanke huidskleur in toenemende mate te maken met uitsluiting, stigmatisering en zelfs fysieke aanvallen. Het wordt allengs duidelijk dat de oude veldtocht tegen wat de Afrikaner dierbaar was de aanloop was naar een veldtocht tegen blanken in het algemeen.


Zondebok

Het multiraciale Zuid-Afrika glijdt af naar een politieke, sociale en economische chaos. De door corruptie verzwakte regeringspartij ANC is er niet in geslaagd de onrealistische belofte de sociaaleconomische ongelijkheid op te heffen, waar te maken. Om de aandacht van het eigen falen af te leiden en de zwarte meerderheid gunstiger te stemmen, benadrukt het ANC dat de blanken de schuld zijn van dit falen. Zij werden immers door het apartheidsregime bevoordeeld, waardoor zij er – 27 jaar na afschaffing ervan – verhoudingsgewijs nog steeds comfortabeler bij zitten dan zwarten. Bovendien werd apartheid door de blanken gesteund, dus ongeacht of een blanke voor of na de apartheid geboren was: hij heeft iets goed te maken. Aldus is in dit Afrikaanse land de blanke huidskleur tot stigma geworden.

Er speelt meer: volgens de in Zuid-Afrika woonachtige politicoloog R.W. Johnson mág het ANC niet falen. Gezichtsverlies voor het ANC is namelijk gezichtsverlies voor het nieuwe Zuid-Afrika: het van de blanken bevrijde land waar de wereld zoveel van had verwacht.

“Zwarte intellectuelen hebben herhaaldelijk gezegd dat een economische afwaardering een enorme symbolische nederlaag voor het zwarte ras zou betekenen.”

De grootste blamage vond plaats in maart 2017, toen de ANC-regering niet in staat bleek de lang gevreesde afwaardering van de economie, naar een ‘rommelstatus’, af te wenden. Zwarte intellectuelen hebben herhaaldelijk gezegd dat zo'n afwaardering een enorme symbolische nederlaag voor het zwarte ras zou betekenen. Zij waarschuwen al jaren ervoor dat de blanken na een economische ineenstorting lachend zullen uitroepen ‘zie je wel dat ze het niet kunnen’ – en daarin gelijk zouden hebben. Het zwarte ANC-electoraat voelt zich dan ook toenemend vernederd door het ANC, aldus Johnson. Als laatste redmiddel past de partij – inzonderheid president Zuma – etnische mobilisatie toe door het in wezen voor de volgende keuze te stellen: stemt u op ons, dan gelooft u in zwart succes; stemt u niet op ons, dan stemt u voor de blanken.

Of de blanke minderheid zal lachen of gelijk zal krijgen is dan niet meer van belang, want áls het land ten onder gaat, dan graag mét de blanken, zo analyseert Johnson de gedachtegang.


Na cultuur komt ras

Anno 2017 blijkt dat het uitwissen van de Afrikaanse taal en de Afrikanercultuur en -geschiedenis een onderdeel is van een rassenkwestie. Daarvan getuigen vele recente ontwikkelingen in de samenleving. Neem nu de universiteiten: hoewel die volledig verengelst zijn, worden daar nu ‘blanke symbolen’ vernietigd. Tijdens uit de hand gelopen demonstraties van de #FeesMustFall-beweging verbranden studenten ingelijste historische foto’s van Afrikanerprofessoren, terwijl ze ‘whiteness is burning!’ roepen. Bij wijze van wat zij 'dekolonisering' noemen, bekladden en vernielen zij Afrikanerstandbeelden, maar ook standbeelden van Britse (dus blanke) historische figuren zoals Cecil John Rhodes. Er klinken zelfs oproepen tot het inruilen van de ‘blanke’ en ‘eurocentrische’ wetenschappelijke methode voor meer inheems-Afrikaanse kennisvergaring (men denke aan mondelinge overleveringen en de ervaringen van traditionele genezers).

De polarisatie krijgt steeds persoonlijkere trekken: het is al enkele keren voorgekomen dat Afrikanerstudenten zich rondom standbeelden van Afrikanerdichters moesten verzamelen, of er de wacht moesten houden, om deze te behoeden voor vernieling door een menigte boze studenten. De laatste tijd worden op universiteitssportvelden

Op een partijbijeenkomst van de Economic Freedom Fighters: 'Dood aan de blanken!'

Afrikanerstudenten door zwarte studenten geïntimideerd en wordt tijdens menig dispuut Afrikaners de mond gesnoerd omdat men, gezien hun blanke huidskleur, geen prijs stelt op hun mening. Een zorgwekkende situatie, want het is in een dergelijk klimaat en met zulke opvattingen dat ’s lands toekomstige generatie besluitnemers haar vorming ontvangt.

Ook buiten de universiteiten wordt blanken de mond gesnoerd. In maart 2017, tijdens het Nationaal Onderwijscrisisforum (NECF), werd de jongeren van de Afrikanerburgerrechtenbeweging Afriforum door studenten het zwijgen opgelegd omdat ‘blanken niet mogen spreken’, waarna de studenten ‘één boer, één kogel’ riepen en het ANC-lied Kill the Boer aanhieven. Daar komt bij dat het vele zwarten een doorn in het oog is dat 80% van de bevolking zwart is, terwijl 70% van de universiteiten nog steeds uit blanken bestaat. Het uitwissen van het Afrikaans aan de universiteiten en de instelling van rassenquota (waarbij blanken bij gelijke geschiktheid bij voorbaat minder dan zwarten kans maken op studiebeurzen en -inschrijvingen) hebben deze ongelijke cijfers dus niet rechtgetrokken.

Na hun opleiding krijgen de Afrikaners daarenboven te maken met actieve achterstelling op sociaaleconomisch gebied: in het kader van prozwarte discriminatie worden Afrikaners gelijke kansen op de arbeidsmarkt ontzegd. Zo moet een werkgever voor elke 8 zwarte werknemers 2 kleurlingen, 2 blanken en 1 Indiër in dienst nemen. Inmiddels leven er van de 4,5 miljoen blanken dan ook 42.000 in bittere armoede: zij zijn meestal Afrikaners. Zij verloren, bijvoorbeeld, ooit hun baan en werden wegens het rassenquotasysteem van de arbeidsmarkt geweerd. Hun lot heeft bij het ANC, op z’n zachtst gezegd, geen prioriteit.


Haatzaaien en oproepen tot genocide

In de politiek leidt de combinatie van sociaaleconomisch onbehagen en rasdenken tot een zeer gevaarlijke cocktail. Aangejaagd door de groeiende populistische partij Economic Freedom Fighters (‘We roepen niet op tot het afslachten van blanken. Nog niet.’, aldus partijleider Julius Malema in november 2016)

De populist Julius Malema: "We roepen niet op tot het afslachten van blanken. Nog niet."

laten sommige ANC-politici zich bedenkelijke uitspraken ontvallen. Zo riep de viceminister voor Hoger Onderwijs, Mduduzi Manana, in maart 2017 tijdens een debat over plaasmoorde (moorden op blanke boeren): ‘Begraaf ze levend!’. Een maand eerder werd bekend dat Vuyisa Forplay, een gemeentefunctionaris in Oudtshoorn, 'diversiteitsmanagementadvies' moest inwinnen, als ‘straf’ voor zijn uitspraak ‘ik bid tot mijn voorouders dat ik de tongen van blanken met een kapmes eruit mag snijden’, en dat hij zou genieten van hun ‘smeekbeden om vergiffenis’. Diezelfde maand merkte de viceminister van Staatsdienst Ayanda Dlodlo op dat boerderijen van blanken op ‘gestolen’ grond staan.

Activisten voelen zich gesterkt door deze normalisering van onderbuikgevoelens: naar aanleiding van de in januari 2017 door vuur en wind razendsnel in de as gelegde woningen en hotels in de West-Kaap, opperde de woordvoerder van de militante Black First Land First-beweging dat wind en

“De viceminister voor Hoger Onderwijs roept in het parlement op tot het levend begraven van blanke boeren.”

vuur godgegeven elementen zijn en dat God nu rechtvaardig voor zwarten is: ‘zwarte god kan knechten in Kaapstad gebruiken: wind + lucifers + blanke boerderijen’, zo besloot hij laconiek.

Hier raken we aan de kern van een groot politiek-maatschappelijk probleem. Er zijn ongeveer 40.000-45.000 blanke boeren – meest Afrikaners – die al generatieslang ‘s lands voedselvoorziening voor hun rekening nemen, en die honderdduizenden zwarten werk bezorgen. Het boerenleven vormt de essentie van de Afrikanerziel. Het ANC wil echter grondbezit ook onder zwarten bevorderen, en koopt Afrikanerboeren uit.

Dit proces gaat zwarte activisten te langzaam. Zuma wil nu wetswijzigingen doorvoeren om landonteigening zonder compensatie mogelijk te maken. Ondertussen stijgt het aantal plaasmoorde: in april 2017 was dit verschijnsel eindelijk ook nieuws in Nederland omdat een van oorsprong Nederlandse boer vermoord was na vier uur lang gemarteld te zijn. Sinds de afschaffing van apartheid zijn er bijna 2.000 blanke boeren vermoord en hebben er meer dan 3.500 aanvallen op erven plaatsgevonden. Sinds 2011, met het manifester worden van het antiblanke klimaat, is het aantal plaasmoorde sterk toegenomen. Een piek vormden de eerste zes weken van 2017, dus kort nadat het ANC zich steeds polariserender over blanke boeren begon uit te laten: toen werden er 30 plaasmoorde gepleegd! De moorden gaan gepaard met buitensporig geweld en martelingen terwijl daders vaak geen waardevolle bezittingen meenemen. Er zit dus meer achter dan roof.

Het dagblad Beeld over de trieste balans van 15 februari 2017

Gregory Stanton, hoogleraar Genocidestudies en voorzitter van de NGO Genocide Watch, heeft een model ontworpen waarmee de escalatie die aan genocide voorafgaat, inzichtelijk gemaakt is. Hij onderscheidt acht stadia. Volgens hem bevindt Zuid-Afrika zich momenteel in het zesde stadium: ‘voorbereiding’ van volkerenmoord op de Afrikaners. Dit betekent dus dat de Afrikaners de volgende vijf stadia reeds doorlopen hebben: ‘classificatie en verdeling van de etnische groepen’, ‘een of meerdere etnische groepen worden aangewezen als doelwit’, ‘ontmenselijking van de slachtoffergroep’, ‘organiseren van gewapende milities’ en ‘polarisering’. Bij voltrekking van de volkerenmoord worden de stadia zeven en acht doorlopen: ‘uitvoering van de genocide’ en ‘ontkenning’.


Twee maten

In dit klimaat laten ook blanken van zich horen. Zo noemde in januari 2016 de makelaar Penny Sparrow de mensenmassa’s, die ieder jaar op 1 januari de stranden op vol afval achterlaten, ‘apen’. Media en commentatoren vielen over haar heen; Sparrow verloor haar baan en verviel, mede door de te betalen boete van R15.000, in armoede. Topbankier Chris Hart tweette drie dagen later: "Meer dan 25 jaar na de afschaffing van apartheid groeit het aantal slachtoffers, alsook het gevoel overal recht op te hebben én de haat jegens minderheden…". Hij werd geschorst en diende later zijn ontslag in.

Sindsdien plaatst men opmerkingen van blanken nog meer onder een vergrootglas: nadat de blanke Helen Zille, politica van de liberale oppositiepartij DA, tot haar vreugde opmerkte dat de bibliotheken van Khayelitsha goed bezocht werden, werd ze van racisme beticht omdat ze daarmee zou impliceren dat zwarten tot haar verbazing boeken lazen.

“Regeringsfunctionaris Velaphi Khumalo roept zwarten op om hetzelfde met blanken te doen als wat Hitler met de joden deed.”

Als haar partijleider Mmusi Maimane de opmerking zou hebben gemaakt, had er geen haan naar gekraaid. Deze selectieve verontwaardiging betekent niet dat zwarte racistische opmerkingen (altijd) onbestraft blijven: een regeringsfunctionaris, Velaphi Khumalo, riep diezelfde maand op Facebook zwarten op om ‘met blanken hetzelfde te doen als wat Hitler deed met de joden’. Hij werd tijdelijk geschorst, maar met behoud van salaris, en de zaak werd afgedaan met een ‘laatste waarschuwing’. Het raciale vergrootglas en de strafmaat die blanken ten deel vallen gelden minder voor zwarte overtreders, vooral als die zich door invloedrijke politieke vrienden geruggensteund weten.


Aderlating

Ondanks de inzet van antiblank populisme verliest het ANC aan populariteit. Dit komt grotendeels door het wanbeleid en de corruptie van het ANC zelf – met president Zuma voorop. De massa gefrustreerde zwarte burgers groeit met de dag, maar de politiek blijft de rassenkaart trekken, ten koste van de blanken. Het ANC dreigt geheel in ongenade te vallen maar wat krijgt de Afrikaner ervoor terug? Julius Malema? Een verdere escalatie dreigt, met de Afrikaanstalige Afrikaners als speelbal van deze groeiende onmin tussen politiek en bevolking.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat vele honderdduizenden draagkrachtige Afrikaners hun land reeds ontvlucht zijn. De verarmde en/of laaggeschoolde Afrikaners hebben echter geen geld om te vertrekken. Zij zitten vast, tussen rassenquota en overleving. Een oplossing lijkt niet in zicht: sommige organisaties, zoals de Nederlandse NGO Nederlands Centrum voor Diaspora, roepen op tot migratie naar Nederland, de Orania Beweging roept op tot migratie naar Orania, Solidariteit creëert voor Afrikaners op ingenieuze wijze een staat binnen de staat, anderen proberen zich zoveel mogelijk Zuid-Afrikaans te voelen en niet op te vallen, en vele duizenden trekken naar Engelstalige landen waar zij snel verengelsen.

Verengelsing en massa-emigratie betekenen een culturele en getalsmatige aderlating voor de Afrikanergemeenschap. Maar kan men het deze mensen kwalijk nemen dat ze hun volks- en taalverbanden verlaten? Gesteld voor een dusdanig existentiële bedreiging, waarbij de marginalisering van taal en cultuur van weleer verbleekt, is er geen tijd te verliezen.

Geraadpleegde bronnen